Dolnośląski Szpital Specjalistyczny im. T. Marciniaka - Centrum Medycyny Ratunkowej - Czy wiesz, że 80% zawałów serca i udarów mózgu można zapobiec?

        Systematyczna ocena ryzyka chorób sercowo-naczyniowych w populacji ogólnej u mężczyzn w wieku powyżej 40 lat i u kobiet powyżej 50 lat zwiększa wykrywalność czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Ocena ryzyka nie powinna być jednorazowym zdarzeniem, wymaga regularnego powtarzania, w zależności od oszacowanego ryzyka, co 5, 3, 1 rok lub częściej.
        Systematyczna ocena ryzyka sercowo-naczyniowego jest zalecana u osób z co najmniej jednym ważnym czynnikiem ryzyka takim jak: wywiad rodzinny wczesnego występowania chorób sercowo-naczyniowych, palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, podwyższone stężenie cholesterolu lub otyłość.
        Najważniejszym sposobem zapobiegania chorób sercowo-naczyniowych związanych z miażdżycą jest promocja zdrowego stylu życia, w szczególności niepalenia papierosów, stosowania regularnej aktywności fizycznej i zdrowej diety, a także wykonywania badań przesiewowych w kierunku takich czynników ryzyka jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca i cholesterol, poprzez pomiar ciśnienia tętniczego i oznaczenia we krwi stężenia glukozy i cholesterolu.

Aktywność fizyczna

        Aktywność fizyczna i ćwiczenia obniżają ryzyko śmiertelności z każdej przyczyny, w tym sercowo-naczyniowej. Aktywność fizyczna wymaga indywidualnego podejścia w zakresie oceny i zaleceń. Zaleca się, by osoby dorosłe dążyły do co najmniej 150-300 minut tygodniowo umiarkowanej aktywności fizycznej (np. marszu) lub 75-150 minut aktywności o dużej intensywności (np. bieg). Zaleca się, by osoby dorosłe, które nie są w stanie wykonać 150 minut tygodniowo aerobowej aktywności fizycznej o umiarkowanej intensywności pozostawały na tyle aktywne, na ile pozwalają im możliwości oraz stan zdrowia. Zaleca się ograniczanie czasu spędzanego w pozycji siedzącej i podjęcie co najmniej lekkiej aktywności w ciągu dnia. Aktywność fizyczna gromadzona w rundach nawet ≤10 min przynosi korzystne efekty. Największe znaczenie ma zachęcanie do aktywności, która sprawia nam radość i/lub może zostać wpleciona w codzienne aktywności, ponieważ takie aktywności mają większe szanse na utrwalenie.

Zdrowa dieta

        Zdrowa dieta jest zalecana jako podstawa prewencji chorób sercowo-naczyniowych u wszystkich osób. Najczęściej zalecana jest dieta śródziemnomorska, w której wzorzec dietetyczny opiera się bardziej na produktach roślinnych niż zwierzęcych, preferuje produkty pełnoziarniste, obejmuje 3-5 małych posiłków dziennie, w tym 2-3 porcje warzyw i owoców dziennie, ogranicza spożycie mięsa czerwonego do 350-500g tygodniowo, a promuje spożycie ryb tłustych 1-2 razy/tydzień; spożycie alkoholu należy ograniczać do 100g/tydzień, a wszelkie napoje słodzone powinny być unikane.

Inne, ważne i nowe czynniki ryzyka

        Stres psychospołeczny jest związany z rozwojem i progresją miażdżycy. Stres psychospołeczny obejmuje objawy niepokoju i napięcia (tj. objawy zaburzeń psychicznych) jak również stresory, takie jak samotność i ważne zdarzenia życiowe. Niski status socjoekonomiczny oraz stres spowodowany pracą są niezależnie związane z rozwojem chorób sercowo-naczyniowych związanych z miażdżycą. Odwrotnie, wskaźniki zdrowia psychicznego takie jak optymizm oraz silne poczucie celu są związane z niższym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych.

Narażenie środowiskowe

        Większość badań łączy długotrwałe zanieczyszczenie powietrza ze zwiększonym ryzykiem chorób związanych z miażdżycą, natomiast oszacowanie indywidualnego narażenia jest trudne. Z tego powodu zaleca się unikania przebywania w obszarach o wysokim zanieczyszczeniu powietrza.

        Opracowała, na podstawie aktualnych wytycznych Europejskiego i Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego 2021 dotyczących prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego w praktyce klinicznej, dr hab. n.med. Joanna Jaroch, prof. PWr.